Prachtig, onderscheidend en kenmerkend. Zeeland kent de meeste soorten klederdracht van alle Nederlandse provincies. Op deze goedbewaarde traditie zijn de Zeeuwen trots. Maar die dracht, wat houdt dat eigenlijk in? In dit blog lees je er alles over.
Zeeland is een van de provincies waar klederdracht vroeger de norm was. En hóé, want er is geen enkele andere provincie in ons land die zoveel verschillende soorten kende. Dat komt omdat de verschillende dorpen en streken best geïsoleerd waren van elkaar. De losse eilanden waren nog niet verbonden door tunnels en bruggen zoals nu en de invloed van de grote steden was nauwelijks voelbaar. Zo had bijna elk dorp wel hun eigen dracht, met unieke nuances.
Toen de verbindingen kwamen, werd Zeeland moderner, maar zeker in Walcheren bleef men veel streekdracht dragen. Er is daardoor ook relatief veel bewaard gebleven. En dat is iets waar de Zeeuwen trots op zijn. Hoewel er niemand meer is die de dracht dagelijks draagt, wordt de traditie zeker in ere gehouden door verenigingen zoals ‘Ons Boerenhoed’ en ‘Mooi Zeeland’. Deze liefhebbers geven regelmatig workshops over hoe je de klederdracht aan moet doen, wat best een flinke klus is. Zo moeten de dames hun haar oprollen tot een blis op hun voorhoofd en zitten de outfits met een flink aantal spelden vast. Ook dragen de vrijwilligers de dracht trots tijdens shows, op braderieën en markten, om dit bijzondere stukje erfgoed levend te houden.
Anneke en Gerard Baal in Zeeuwse klederdracht.
Er zijn ontelbaar veel details die de streekdrachten van elkaar onderscheiden. Zo waren er allerlei soorten versieringen, zoals knopen en gespen van goud en zilver, kleurrijke beuken die de vrouwen onder hun omslagdoeken droegen en mutsen, petten en schoenen. Je kunt alle variaties ontdekken in museum De Meestoof in Sint Annaland, waar de hele zolder vol aangeklede paspoppen staat. Ook vind je in deze collectie kanten mutsen met bijbehorende oorijzers, wisselbellen, mutsenspelden, granaten broches en kettingen.
Wat iemand aan had, zei veel: zo wist je niet alleen uit welk dorp ze kwamen, maar ook hoe rijk ze waren, welk geloof ze hadden en of ze in de rouw waren; dan droegen ze alleen maar zwart. Het verschil in de dracht bij vrouwen was overigens groter dan bij dat van de mannen. Een welgestelde boerin droeg tot wel acht rokken over elkaar en bij de man gold: hoe langer de schoenveter, hoe beter hij het had. Zou je nu nog eens moeten doen, dan vinden we het alleen maar onhandig.
Het was überhaupt een dure stijl. De hemden van de mannen sloten met een zilveren Zeeuwse knop zoals we die nu kennen en vaak hadden ze bij hun hals nog eens twee grote Zeeuwse knopen, dit keer van goud. Op de schoenen van zowel de mannen als de vrouwen zat in de 19e eeuw een zilveren gesp. De vrouwen droegen gouden spelden onder hun muts en hadden een ketting met kralen van bloedkoraal, die sloot met een groot gouden slot.
Maar wanneer kwam daar verandering in? De modernisering van de mode kwam in een vrij letterlijke stroomversnelling toen grote delen van Walcheren tijdens de Tweede Wereldoorlog onder water werden gezet. Veel gezinnen verhuisden naar Zuid-Beveland, waar de werkende mannen hun klederdracht moesten inruilen voor een spijkerbroek. Dat noemden ze ‘in burger gaan’, en het gebeurde plots op grote schaal. Kwam je hier niet vandaan, dan mocht je niet je eigen dracht aan. Daar kwam het op neer. Zo rond 1960 begon het aantal klederdrachtdragers flink af te nemen.
Rond 1870 heeft de Zeeuwse knop z’n vorm gekregen, die nu zo razend populair is. In principe werd de knop van goud of zilver gemaakt en alleen door de mannen gedragen, om hun hemd mee te sluiten, maar later werden ook vrouwen gezien met een broche in dezelfde vorm, om hun netten mee dicht te maken. Je ziet ‘m nu terug op tasjes, sokken, bakvormen en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Met cadeautjes waar een Zeeuwse knop op staat zit je altijd goed; een leuk hebbedingetje met een trots karakter. In de Tourist Shop Yerseke en op de webshop vind je leuke souvenirs en cadeautips. Neem vooral eens een kijkje!
