De jaarwisseling staat voor de deur! En naast de traditie van oliebollen en champagne, kende Zeeland een wel heel bijzondere: koenckelen. Maar wat is dat precies en waar komt deze muzikale traditie vandaan?
Bij koenckelen bespeel je een apart instrument, namelijk de koenckelpot. Op Oudjaarsdag gaan kinderen met hun zelfgemaakte koenckelpot langs de deuren om liedjes te zingen. Het concept heeft wel wat weg van Sint-Maarten, want ook dan krijgen de kinderen natuurlijk snoepjes, fruit of geld als beloning. Vroeger kwam dat zogenaamde nieuwjaarszingen op meerdere plaatsen in Nederland en België voor. Tegenwoordig zie je het in Zeeland alleen nog terug op Tholen en in Yerseke als onschuldig kindervermaak. Maar dat is niet altijd zo geweest. Er was een tijd dat ook volwassenen mee koenckelden. Wanneer het koude winterseizoen aanbrak en de armen wel een extraatje konden gebruiken, gingen zowel de volwassenen als kinderen met de koenckelpotten langs de deuren van de rijkere dorpelingen. Deze welgestelde mensen vonden het maar vervelend om “bedelaars” aan de deur te krijgen en in de 19e eeuw werd het koenckelen voor volwassenen dan ook verboden. De traditie is zó oud, dat je koenckelpotten zelfs terugziet op schilderijen uit de 17e eeuw.
Bron: Rijnhout Media
Gelukkig zijn de tijden veranderd en is koenckelen een geliefde traditie, waar Yerseke stiekem best trots op is. En om die trots te laten zien, heeft Wim Bakker een mooi monument gemaakt dat op nog geen honderd meter van de Tourist Shop te vinden is. Op de vier zijden van dit monument vind je de teksten van de traditionele liedjes, met bovenop een aantal koenckelpotten in verschillende groottes. En een grappig weetje: het maakt niet uit vanuit welke hoek je kijkt, je ziet altijd drie stokken die dezelfde kant op wijzen.
Wim Bakker speelt trouwens een belangrijke rol in het in leven houden van het bespelen van dit feestelijke instrument. Hij is namelijk lid van de koenckelpotfanfare, opgericht in 1992. De fanfare bestaat uit een groep van ongeveer 40 enthousiaste Yersekenaren, die onder andere stampviool, accordeon, gitaar, ukelele, banjo en – natuurlijk – de koenckelpot bespelen. In de loop der jaren heeft de fanfare een heus repertoire opgebouwd en zelfs een paar albums uitgebracht, die je in de Tourist Shop vindt. Elke oudjaarsdag weer vind je ze in het centrum, waar ze liedjes spelen voor een groot publiek, dat ondertussen smult van een oliebol. Een gezellige, winterse setting die niet meer weg te denken is.
Onze blogschrijfster is enthousiast over dit onderwerp. Zij herinnert zich het maken van de koenckelpotten namelijk nog al te goed. De lol begon eigenlijk al bij de slager. En dan hoor ik je denken: wat moet je daar dan? Nou, hoewel de potten tegenwoordig worden gemaakt van een leeg conservenblik en een dik stuk plastic, bestaat dit muziekinstrument traditioneel gezien uit een Keulse pot met een strakgespannen varkensblaas over de opening, waarbij in het midden een rotanstok gestoken wordt.
Zo’n varkensblaas moet eerst schoon en droog zijn voor je ermee aan de slag kunt.
Bron: Rijnhout Media
Misschien wat anders dan oliebollen, sterretjes en aftellen, maar minstens net zo gezellig! Je kunt muziek van de koenckelpotfanfare kopen in de Tourist Shop Yerseke, maar je kunt natuurlijk ook thuis je eigen koenckelpot maken dit jaar. Wat je ook gaat doen, we wensen je alvast een gezellige jaarwisseling en een gezond 2022!
